Bir düş gördüm. Bir gelin kaçmış düğünden ve düş bu ya yolda kendisi gibi düğünden kaçan bir damatla da karşılaşmış. Kader birliği etmişler yolda. Peşlerinde akrabaları izlerini kaybettirene denk bir birleriyle didişe didişe kaçışıyorlardı. Hiç bir şekilde uzlaşamıyorlardı fikirlerinde ve birbirlerine sorun olduklarını söyleyip duruyorlardı. İzleyenler açısından keyifli bir atışmaydı bunlar. Tam bir aksiyon komedi tadında bir film gibi. Öyle ya! Zaten bir yeşilçam filmi olduğunu anlıyorum zamanla. Sonu da mutlu sonla bitiyor elbet. Tüm bu sorunların üstesinden gelip birbirlerini sevdiklerini anlıyorlar ve mutlu son... Sonra kimin sesi olduğunu bilmediğim bir ses duyuyorum. Bu güzel film için şu cümleleri kullanıyor: "Bu film, sorun gibi görünen bazı durumların aslında bir sorun olmadığını anlamamıza vesile oluyor." Uyandığımda bu cümleleri tekrar ediyor ve unutmamam için anlamını kavramaya çalışıyordum. Sonrasında hatırladığım kadarıyla rüyayı tekrarlayıp hemen baş ucumdaki telefona not defterine yazdım. Ne anlam ifade ettiğini gün içinde düşünüp kendime pay çıkarma derdine düştüm. Sorunlarımı sorun etmekten çıkartırsam sorunlarım kalmaz tezine ulaştım. Belli ki küçük şeyleri fazla sorun etmeye başlamışım. Öyle ya! Sorun etmezsek sorun yok.

 

Ahmet Hamdi Tanpınar'ın ilk romanı olan bu kitabı okuyalı bir kaç ay oldu. Kitabı bitirdiğimde yarım kalmış bir kitabı okumuş gibi hissettim. Ancak Tanpınar alışılmışın dışında bir üslup ve teknikle kitabı ele aldığı için kitabı anlayamadığımı ya da bazı bölümleri anlamadan geçtiğimi düşündüm. Tabi bu düşüncemin temelinde birçok karakterin sayfa sayısı az olmasına rağmen romana dahil olması ve bu karakterler arasında kaybolmam ve hikayeden kopmuş olma fikridir. Eseri daha iyi anlamak için araştırma yapmayı düşündümse de şu ana denk hep erteledim. Yaptığım kısa bir araştırma neticesinde romanın zaten yarım kaldığı ya da kasten tamamlanmadığı şeklinde görüşler olması beni rahatlattı. Ayrıca Tanpınar bu eserde bazı roman ilke ve tekniklerine uymaz. Romandaki olayı bir ya da birkaç kişiyi merkeze alarak anlatmayıp, romana dahil olan tüm insanların merkezinde az veya çok şekilde anlatır. Bu durum bana da olduğu gibi kişiyi romandan kopma, anlayamama, bağlantı kuramama sorunlarına neden olur. Buna gerekçe olarak  "Bu bir medeniyetin romanıdır. Medeniyet ise insanda sembollesmistir. Ne kadar çok insan anlatılırsa medeniyetin kavranması, medeniye ait ayrıntıların tecessümü o derece kolaylasacaktır." şeklindeki bu düşünce gösterilmektedir. Tanpınar romanında bu konuya şu şekilde değinmiştir. “...sen bir medeniyetin iflası nedir, bilir misin ? dedi. İnsan bozulur, insan kalmaz; bir medeniyet insanı yapan manevî kıymetler manzumesidir."  Alıntılardan anlaşılacağı üzere romanın konusu amacı insan ve medeniyettir. Tanpınar medeniyeti insanda aramamızı söyler. Medeniyet yalnızca yapılar eserler adetler değildir. Medeniyet insanın ta kendisidir. İnsan bozulursa medeniyet bozulur. Bu bakış açısıyla Mahur Beste romanında bir medeniyetin çöküşünü konu edinmiştir. Medeniyetin çöküşü ise yalnızca insanın çöküşüyle mümkündür. Askeri, siyasi ve ekonomik zayıflıklar medeniyetin çöküşü için temel gerekçeler değildir. Tüm bunlar göz önüne alındığında bazı roman ilke ve tekniklerini göz ardı ettiğinin farkında olan Tanpınar, kendisine yöneltilecek eleştirileri tahmin etmiş olacak ki kitabında şu satırlara yer vermiştir. "Hem nereden ve kim benim roman yazdığımı size söyledi? Ben sizin hayatınızı yazıyorum. Roman ayrı bir şey. Belki daha güç bir iş. Belki de gücümün üstünde kalacak kadar güçtür. Benim yaptığım sizden dinlediğim gibi hikayenizdir." (s. 158)  Böylece anlayacağımız üzere Tanpınar'ın derdi roman yazmak değildir. Amacı bize bizi bizden dinledikleriyle anlatmaya çalışmaktır. bu konuda son derece başarılı olmuştur. 

Kitabın ismiyle ilgili şu bilgilere ulaştım. Mahur beste olarak bahsettiği beste, Eyyubi Bekir Ağa’nın “Bir afet-i meh-peyker ile nüktelerim var” adlı eseridir. Dinlediğimde beni çocukluk belki de bebeklik zamanlarıma götürdü. Kış günü bir köy evinde ramazan ayında iftar vakti ve aynı zamanda babamın ormandan eve gelmesini beklerken  siyah beyaz televizyonda tek kanal olan TRT kanalında duyduğum tınıları çağrıştırıyor. (Eseri yazının sonuna ekledim.)

Gerek kitap olan eserden, gerekse musiki eserinden esinlenen Atilla İlhan, şu dizeleri yazmıştır.

 “Şenlik dağıldı bir acı yel kaldı bahçede yalnız

O mahur beste çalar müjganla ben ağlaşırız.,

Dipnot olarak şunu da söylemek isterim ki dizelerde geçen müjgan bir kadın ismi değildir. Öyle olsa büyük harfle yazılırdı. Müjgan kirpikler demektir. yalnızlığı kimsesizliği belki de ayrılığı terkedilişi temsil eder. 

 

Sanırım ilkokul üçüncü sınıftaydım. Sanırım diyorum çünkü köy okulunda okuduğum okul, birleştirilmiş sınıflardı. Yani birinci, ikinci, üçüncü sınıflar aynı sınıf ortamında ders görüyor ve bu üç sınıfla tek bir öğretmen ilgileniyordu. Dördüncü ve beşinci sınıflar ise başka bir sınıf ortamında başka bir öğretmen tarafından derslerine devam ediyordu. Yani okulumuzun iki sınıf ortamı ve bu ikisinin arasında küçücük idari işler için ayrılmış müdür ve müdür yardımcısı odası vardı. Doğal olarak iki öğretmenden kıdemlisi müdür, diğeri ise müdür yardımcısı oluyordu. Üçüncü sınıfta olduğumu tahmin ediyorum çünkü hatırladığım öğretmen bir, iki, ve üçüncü sınıflarla ilgileniyordu. Aynı zamanda sınavda sorduğu bir soruyu hatırlıyorum. Bu soru birinci ve ikinci sınıflara sorulacak bir soru değildi. Soru Türkçe dersi sınavına aitti. Sınav yapılmış kağıtlar toplanmış ve öğretmen, masasına çağırdığı öğrencinin kağıdını gözlerinin önünde okuyup, hatalarını gösterip, doğru cevapları vererek, dönüt, düzeltme ve pekiştirmelerle puanlamasını yapıp, sınav kağıdını okuyordu. Sıra bana geldiğinde heyecanla başına dikildim ve kağıdımı okuyup puanlama yapmasını birazda korkuyla izliyordum. Korkuyordum çünkü "bunu nasıl yapamazsın, defalarca anlatmadım mı?" demesinden korkuyordum. Üstelik sınıf karşısındaydım. Ya çok azarlarsa beni! Arkadaşlara rezil olurdum. İşte bu düşüncelerle  hatırladığım bu soruya sıra geldi. "Tutumlu insanlar nasıl biridir?"  Daha önce hiç duymadığım bir kelimeydi bu. Köyde yaşadığımız için kullanılmazdı veya yerine başka bir kelime kullanılırdı. Belki de henüz kelime dağarcığım gelişmediği için bilmiyordum. Boş bırakamazdım. Kesinlikle cevaplamalıydım. Önce tutumlu birinin, iyi bir insan mı yoksa kötü bir insan mı olduğunu düşünüp, karar verip, bunun üzerine sallamalıydım. Sonuç olarak iyi bir insan olabileceğine karar verdim ama cevap olarak ne yazacağımı bilemedim. Zaman tükenmek üzereydi ve "iyi biridir." Yazıp sınavı bitirmiştim.
 Hoca önce soruyu, ardından cevabı okuyup gülerek yüzüme baktı. Neden güldüğünü yorumlamaya çalışıyordum. Acaba kötü bir değer sahibine iyi insan mı demiştim. Buna mı gülüyordu. Korku ve endişeyle karışık, utanmış ve kızarmış yanaklarımla, belli belirsiz öğretmenin gülüşlerine sırıtarak cevap verdim. Sonra hoca kağıda dönüp "tutumlu ne demek bilmiyorsun ama iyi bir şey olduğunu biliyorsun. İki puanı hak ettin." diyerek benim bu cevabımı kısmen de olsa pekiştirdi. Belki de bu olaydan dolayı hayatım boyunca girdiğim tüm sınavlarda, bilmediğim sorularda dahi hiç boş bırakmayıp kesinlikle bir şeyler yazdım ve bu davranışımın çok ekmeğini yedim. Teşekkürler Cevdet hocam. İki puan bana çok şeyler kazandırdı. Bu yüzden olsa gerek ki yalnızca düşünerek kelimelerin, kavramların kökenlerine inip, anlamlarını irdeleyerek, hiç bilmediğim sorular cevapladım. Böylece kendi kendime öğrenmeler gerçekleştirdim. Muhakeme yeteneğim arttı ve felsefi düşünceler içinde kendimi raks ederken  buldum. Öyle ki yalnızca evren üzerine düşünüp bir fikir yürüttüğümde, aslında bu fikrin yüzyıllar öncesinden bir filozof tarafından ortaya atıldığını öğrendiğimde, hep kendimle gurur duydum. Demek ki bazı konularda düşünme yeteneğim bir filozofla aynı düzeyde.
İşte böyle sevgili dostlar, bazen okyanusta bir kelebeğin kanat çırpışı kıyılarda metrelerce yükseklikte dalgalar oluşmasına sebep olabiliyor. Buna da zaten kelebek etkisi deniyor.

Kaç yaşındaydım bilmiyorum. Henüz bu yaşları yeni bitirmiş ve para saymayı öğrenmiştim. İşte en büyük isteğimi bu yaşta seçtim kendime. Biriktirdiğim paralarla fotoğraf makinesi alacaktım.  Nereden düştü aklıma bilmiyorum ama tek hatırladığım şey, bizim buralarda  kışın sert havası yerini güneşe bıraktığında, karlar hızlıca erir ve gerek kar suyunun oluşturduğu sellerle, gerekse yağan bahar yağmurlarıyla köyümüz yıkanıp, kışın yorgunluğunu üzerinden atarken, tertemiz olur çıkardı çiçeklerle ortaya. Bizde baharın vermiş olduğu pozitif enerjiyle birlikte, çayırda bayırda oynar bazen çiçek toplar, bazense kelebek yakalamak için koşar dururduk. Bazen yakalardık kelebeği ama çoğu kez kaçmasın diye sıkıca tuttuğumuz için avucumuzun içinde, ya bir günlük hayatları sona ererdi yada uçamaz hale gelirlerdi. Adımız üstümüzde işte, çocuğuz..  İşte bu bahar ayında fotoğraf makinesi hayalini kurup onu kendime hedef edindim. Çünkü baharın çabuk geçtiğini, çiçeklerin hemen solduğunu ve kelebeklerin bir günlük ömürlerinin olduğunu bilirmiş gibi bunları, zaman geçmeden kayıt altına almayı istedim ve sırf bunun için para biriktirmeye başladım. Hatta bundan sonra alabilecek harçlıklarımı da hesaba kattım. Eğer hiç para harcamaz isem yazın yaylada yapılacak olan şenlikte fotoğraf makinemi alabiliyordum. Ama buna rağmen içimde burukluk oluştu. Çünkü o bahar ayında köyümüzde oluşan o olağan üstü güzelliği çekme fırsatını, bir daha ki bahar ayına ertelemek zorunda kalacaktım. Çünkü şenliğin yapılacağı zaman diliminde bahar çoktan geçmiş olup, yazın ortalarına denk geliyordu. Ama olsun deyip teselli ettim kendimi. Hem sadece bahar aylarında güzel değil ki bizim köy, her zaman güzel.
Ne yazık ki yazda geçti, şenlikte bitti ama fotoğraf makinemi alamadım. Çünkü para saymasını öğrensek de para biriktirmesini öğrenememiştik. O güzelim manzara, halen aklımda bir resim karesi gibi duruyor. Sadece o resim karesi olsa iyi. Aynı şekilde bir kış günü ve henüz ikindi vakti  iken  evde çizgi filmimi izliyordum. Derken çizgi film bitince evde sıkıldım ve dışarı çıktım. İşte o an öyle bir güzel manzara ile karşılaştım ki, fotoğraf makinemin olmaması beni çaresiz bırakırken, gördüklerimi ebediyen unutmamak için aklıma çiziyordum. Ben bu düşüncelere dalmışken, güneş sanki tenimizi okşarcasına yatay olarak ışıklarını bizlere saçıyor, kimi çam ağaçlarının dallarındaki karlar düşerken, kimininse dallarındaki kardan yansıyan güneş ışınları gözümüzü alıyordu.
Bütün çabalarıma rağmen fotoğraf makinemi o yaşlarda alamadım. Bu tür isteklerim hayallerim ve duygularımdan olsa gerek ki gençlik dönemlerimde rüyalar görüp, uyandığımda kendimi rüyamda gördüğüm ama gene resmini çekemediğim kareleri, zihnime işlenmiş olarak buluyordum. Ama hayat bu, su gibi akıp geçiyor . İlk fotoğraf makinemi lise biterken aldım ve ilk işim yaz tatillerinde köyümün resmini çekmek oldu. Fakat köyümüzün kış ve bahar aylarında büründüğü o hali okul dolayısıyla hiç bir daha görmek nasip olmadı. Dolayısıyla hayalim gerçekleşmedi. Umarım ki bir gün bahar ve kış dönemlerinde köyüme gitmek nasip olursa eğer, fotoğraf makinem yanımda iken olsun.

Sabahattin Ali'yi Kürk Mantolu Madonna ile tanıdıktan sonra üzerimde silinmez derin izler bıraktı. Bu eserinden sonra hiç vakit kaybetmeden onu daha iyi tanımak için Sırça Köşk kitabına başladım. Bu kitap Sabahattin'in 13 hikaye ve 4 kısa masalından oluşmaktadır. Masal ve hikayelerini 1944-47 arasında yazdığını, her hikaye ve masalın sonunda yer alan yazım yılı notundan anlıyoruz. Kitap ismini, kitabın en sonunda yer alan Sırça Köşk adlı masaldan almaktadır.
Yazar hikayelerinde toplumsal sorunları ele alırken halkın sosyal ve ekonomik durumunu gözler önüne sermektedir. Öyle ki o zamandan bu zamana toplumda hiç bir şeyin değişmediğini galiba da değişmeyeceği anlayarak umutsuzluğa düşüyorsunuz. Hele kitabın ilk hikayesi olan Portakalı okuyunca o göklere çıkardığımız öve öve bitiremediğimiz toplumun gerçekleri adeta suratımıza çarpılıyor. Böbrek hikayesi ise evet ben bu hikayeyi biliyorum. Bu bana çok tanıdık geliyor diyorsunuz. Çünkü aynı hikaye örgüsünü dedelerimizden, amcalarımızdan yakın çevremizden hep dinledik. Dinlemeye de nesiller boyunca devam edeceğimiz su götürmez bir gerçek. Bahtiyar Köpek isimli hikaye ile yazar kendisine hikayelerinde karamsar olması nedeniyle sitem eden okuyucularına öyle alaycı bir dille suratlarına tokat indiriyor ki o tokatı suratınızda hissediyorsunuz adeta. Hikayenin sonunda kurduğu cümleleri ise hayatınız boyunca unutmak mümkün değil. Hakkımızı Yedirmeyiz hikayesi ise Portakal hikayesi ortak noktalara sahip ancak bu hikayesinde namuslu dindar görünen insanların diğer yüzlerini ortaya çıkartıyor sanki tükürmemizi ister gibi. Cankurtaran hikayesi.ise sanırım hikayeleri arasında en beğendiğim olanı. O kadar gerçekçi ve o kadar derslik bir hikaye ki önemini sözlerle anlatamam. Çilli hikayeside etkileyiciydi. Bir öğretmenin barda yıllar sonra bir öğrencisi ile karşılaşması sonucu başından geçenleri anlatıyor ve bu hikaye bence her öğrenci tarafından okuması gereklidir. Son hikayesi Kurtla Kuzu, siyasi bir olaydan dolayı gözaltına alındıktan sonra yaşadıklarını anlatan belkide Sabahattin Alinin bizzat yaşadığı olaylardan yazılmış olması muhtemel bir hikaye. Kısacası Sabahattin Ali müthiş gözlem ve analiz yeteneğiyle Türk toplumunu oluşturan bütün değerlerin yada değersizliklerin düğümlerini çözmüş sırrrına vakıf olmuş bir yazar olarak hikayeleriyle bizleri tokatlamıştır. Umulur ki bizler okuyup dersler alır ve daha kaliteli ilkeli bir neslin temellerini atarız. Kitapta yalnızca bu hikayeler yok. Ben sevdiklerim arasında bikaç kelam etmek istedim. Sizler diğer hikayeleri sevmeniz olası çünkü her öyküsü ayrı bir güzel. Küçük kısa masalları da çok önemli. Özellikle Sırça köşk ile Koyun Masalı tam bir siyasi masal. Konusu ise birbirine çok benzer. Bir Aşk Masalı ise ütopik bir masalken Devlerin Ölümü ise buzul çağındaki dinazorlardan dev hayvanlardan bahseder gibi görünse de sanki inceden siyasi bir mesaj vererek Sırça köşkle Koyun masalıyla benzerlik taşıyor. Tabi nereden bakmak istediğinize bağlı olarak. Sonuç olarak bu kitap bütün okullarda okutulması, tahlil edilmesi zorunlu bir kitap olarak görüyorum. Eğer değeri anlaşılır ve hikayelerdeki öğütlere kulak veren nesiller elde edersek bahtiyar bir köpeğin rahatlığının onda biri kadar saadete belki erişebilir, böylece karamsar yazarlar okumak zorunda kalmayız. 

 Ben çocukluğumu öyle ışıklarıyla süslü, internet kafeleriyle karanlık ve sahiliyle kalabalık bir şehirde geçirmedim. Ben çocukluğumu bin bir çeşit renkleriyle süslü ağaçların ve o ağaçların gölgesinde, kil çamurundan yaptığımız arabalarla oynayarak geçirdim. Ben çocukluğumda hiç zile basıp kaçmadım mesela. Ben hiç lunaparka da gitmedim. Gitmeyi de hiç hayal etmedim. Çünkü bizim lunaparkımız daha güzeldi. Hep doğada olanla oynadık. Olmayanı hayal etmedik hiç. Ağaçlardı bizim oyun alanımız. Herkesin de bir ağacı vardı oyuncağı benimsediği. Yani herkesin bir lunaparkı vardı kimseden medet beklemediği. İşte o oyun ağaçları yazları daha güzeldi bize. Denize gidemezdik belki ama meyveyi de pazardan alıp yemezdik. Lunaparkımızda dallarıyla uzatırdı bize oyuncaklarımız. Bu yüzdende pekte fazla acıkıp oyunumuzu bozmazdık hemen. Saatlerce oynadık onlarla. Bazen atlı karıncalarımız oluverirlerdi bazen de çarpışan arabalarımız. Bazen de durağan ağaç üzerinde araba yarışı yapardık. Çok hızlı giderdik hatta o kadar hızlı ki bulutlarla yarışır güneşe selam çakardık. Bazen de akşam olur inemezdik ağacımızdan. Çok sevip de bırakamadığımız dan değil. Çünkü ağaca çıkması daha kolaydır inmekten. Her zamanda oynamadık tabi ki. Boyumuzu aşan kazmalarla tarla da kazardık biz. Güneş kızdırdığı zaman su biter eve  su almaya gönderilirdik zorla. Oflayıp yerdeki taşa tekme atardık çekil önümden dercesine ama tıpış tıpış gider gelirdik. Bazen de imece ye giderdik komşuya. Yine su biterdi ve komşunun çocuğuyla kıyaslanır kim daha hızlı su getirecek derlerdi bize. Bizde gaza gelir son surat giderdik suya. Ama her zamanda gittiğimiz gibi gelmezdik. Çünkü düz yolda sel alırdı bizi dizler dirsekler yara içinde. Ama ağlamazdık ki biz, hep gülerdik. En sevdiğimiz oyunlardan biriside yaramızın kabuğunu soymaktı dirsekten. Zaman geçer o tarlalarda ekinler olur biçmeye de giderdik oraklarla, ama beceremezdik ki elimizle yolardık. Sonra birden kaybolurduk ekinler içinde. Bazen de yorulur kaçardık usulca hazır dedikodu kızışmışken. Ama en güzeli kızakla o ekinleri taşımasıydı. Ekini kızağa yükler en üstüne de biz çıkar otururduk. Dönüşte de kızak boş olur kızak üstünde türkü söylerdik. Ama hep yaz olmazdı ki bizim oralarda. Kış da olurdu ama onun öncesinde sonbahar. En çokta son baharı severdim. Çünkü kışın müjdesini verirdi bize. Hatta  hiç unutmam bir son bahar günü arkadaşlarla beraber toplanıp tüm ağaçların yapraklarını dökmeye çıktık. Yapraklarını döksün ki kış daha erken gelsin dimi ama? Ne yazık ki bitiremedik yaprakları. Öğrendik ki kışa daha çok var. Bazense sabah uykudan hemen kalkmak istemezdik ta ki o müjdeyi duyuncaya dek. 

Annem- -oğlum kalk yeter uyuduğun

- ya anne ya uyicam işte

-kalk az bak pencereden dışarıda ne var?

Eser sahibi Jakub Schikaneder. (1855-1924) Kendisi bir Alman. Prag'da doğmuş. Bu resmini sosyal medyada Sanat Tarihi adlı çok güzel bir sayfada gördüm. Tabi ilgimi çekti ve araştırıp resmin en büyük boyutunu buldum. Belki de daha öncesinde bu kadar büyük boyutta fotoğraf indirmemiştim. Sizler de buradan büyük boyutuna erişip resmi detaylı bir şekilde inceleyebilirsiniz. Eserin ismi başlıkta da belirttiğim üzere Evdeki Cinayet. Ressam kadın cinayetlerinin artmasına dikkat çekmek için böyle bir eser ortaya koymuş. Ancak bunu yaparken de bizlerin dedektiflik yapmasını istemiş. Öyle ki detaylar gözden kaçmaması için bu eseri 203x321cm ebadında icra etmiş. Bu zamana kadar kimse katili bulamamış. Kimse neden bu cinayetin işlendiğini bilmiyor. Belki de ressam kadın cinayetlerinin faili meçhul kaldığını anlatmak istiyordur bizlere bilemiyorum. Kadının ölümü ile ilgili şöyle bir yorum var. Kadın evde saldırıya uğrayıp bıçaklandı. Bıçaklayan ise hemen oradan kaçtı. Kadınsa yardım çağırmak için evde güç bela aşağıya indi. Hatta kapı kenarında ve duvardaki kan izlerini buna yoruyorlar. Duvara dayanıp dururken akan kanlar yerde birikinti oluşturuyor. Bir kaç adım daha atarken de dayanamayıp düşüyor ve ölüyor.

Hasretinden Prangalar Eskittim

Seni, anlatabilmek seni.
İyi çocuklara, kahramanlara.
Seni anlatabilmek seni,
Namussuza, halden bilmeze,
Kahpe yalana.

Ard-arda kaç zemheri,
Kurt uyur, kuş uyur, zindan uyurdu.
Dışarda gürül-gürül akan bir dünya...
Bir ben uyumadım,
Kaç leylim bahar,
Hasretinden prangalar eskittim.
Saçlarına kan gülleri takayım,
Bir o yana
Bir bu yana...

Seni bağırabilsem seni,
Dipsiz kuyulara,
Akan yıldıza,
Bir kibrit çöpüne varana,
Okyanusun en ıssız dalgasına
Düşmüş bir kibrit çöpüne.

Yitirmiş tılsımını ilk sevmelerin,
Yitirmiş öpücükleri,
Payı yok, apansız inen akşamdan,
Bir kadeh, bir cigara, dalıp gidene,
Seni anlatabilsem seni...
Yokluğun, Cehennemin öbür adıdır
Üşüyorum, kapama gözlerini...

Ahmet Arif

Şairin hapisteyken bu şiiri yazdığını düşünürsek eğer şiirin ilk kıtasında bir özlemle aşık olduğu kadını "iyi çocuklara ve kahramanlara" büyük bir coşkuyla anlatmak istiyor ancak hapiste olduğu için bunun mümkün olmadığı gerçeğiyle yüzleşip ilk dizeyi tekrarlayıp "Namussuza, halden bilmeze, Kahpe yalana." diyerek iç geçiriyor adeta.

İkinci kıtada ise art arda kaç zemheri yani en çetin kış ayları geçti. Kurtlar kuşlar ve zindandakiler bu havalarda uykularına dalıp baharı beklerdi ancak bir ben uyuyamadım hasretinden öyle ki kaç geceler ve baharlar geçti. Zindandakilerin ellerine ve ayaklarına bağlanan demir zincirler yani prangalarım bile eskidi ama hasretin hiç dinmeden azalmadan öyle yaşadı ki içimde hala ilk günkü gibi diyerek şair hülyalara dalıp sayıklarcasına  "Saçlarına kan gülleri takayım, Bir o yana Bir bu yana..." diyor.

Üçüncü kıtada sanki bir isyan bir başkaldırı var. "Seni bağırabilsem seni," dizeleriyle başlıyor ancak bunu yapamaz. Eğer yaparsa aşkı ifşa olur. Bunun olmasını nedense istemiyor. Bu yüzden bu bağırmayı iç dökümünü dipsiz kuyulara, yapmak istiyor. Çünkü kuyunun dibi olmadığı için sesi geri yankılanmaz ve kimsecikler duyamaz. Akan yıldızlara diyerek devam ediyor uzayda yıldızların olduğu yerde de onu kimsecikler duyamaz. Hatta "bir kibrit çöpüne varana" diyerek içindeki o taşkınlığı o çaresizliği çok güzel betimliyor ve dahası o öyle bir kibrit çöpü olmalı ki "okyanusun en ıssız dalgasına düşmüş bir kibrit çöpüne" çünkü asla ve asla kıyıya vurmamalı. Vurmamalı ki aşkı ifşa olmasın. 

Son kıtada ise şair geçmişe dönüp yaşadıkları sevmelerin öpücüklerin hayalini hatırlayıp, bu yaşanmışlıkların tılsımı yani büyüsü ve etkisi artık kalmamış. Çünkü zamanla hatıralar hisler yok olup gidiyor. Aniden oluveren akşamlarda buna çare değil artık. Bir kadehle cigarayla dalıp gitmiş birilerine keşke seni anlatabilsem diyerek son kez iç geçirip Sevdiği kadının yokluğunu cehennemin diğer bir adı olduğunu söyleyerek ben bu cehennemde yanarken sen gözlerini kapadığında ben üşüyorum manasındaki dizeleriyle müthiş bir imgeleme yapıyor. 

Şairin bu şiiri bilindiği üzere bir çok sanatçı tarafından bestelenmiş en meşhur şiiridir. Yalnızca bu değil. Şairin bir çok şiiri bestelenmiştir. Benim de en sevdiğim hatta ezberlediğim bu şiiri paylaşmak istedim. Tabi ki bu bir yorumdur. herkese farklı duygular anlamlar hissettirir şiirler. Bu yüzden sizlere de ne hissettirdiğini bilmek isterim.